F1
Deset najboljih livreja koje su krasile bolide u historiji Formule 1
Iako su performanse na stazi i vještine vozača ključni za uspjeh u Formuli 1, ipak su neke legendarne livreje bolida izgradile identitet timova, privlačile fanove i postale dio historije ovog sporta.
Part of this story
Bolidi Formule 1 su impresivni u svakom smislu, a pored snažnih motora, vrhunske aerodinamike i velike brzine, oni plijene pažnju fanova širom svijeta svojim izgledom.
Livreje pomažu fanovima da prepoznaju bolide na stazama i događajima poput Red Bull Showruna dok ove mašine vrhunske tehnologije prolaze pored njih nevjerovatnim brzinama. No, livreje su zapravo mnogo više od toga, one su dio identiteta tima i produbljuju vezu s fanovima. Pravi dizajn može osigurati bolidu mjesto u historiji Formule 1 bez obzira na njegove performanse.
The new-look VCARB 02 is a fan favourite livery for 2025 already
© Getty Images/Red Bull Content Pool
Kratka historija livreja u Formuli 1
Fanovi Formule 1 znaju da livreje nisu bile dio ovog sporta u njegovim ranim godinama. Od prvih dana do šezdesetih godina prošlog stoljeća, timovi su se odlučivali za jednostavne dizajne i birali boje inspirisane zastavama njihovih država. Italijanski bolidi su nosili Rosso Corso crvenu boju, dok su francuski bili lakirani u plavu boju. Velika Britanija je bila značajan izuzetak, jer su crvena, bijela i plava boja već bile zauzete. Stoga su britanski timovi usvojili boju koja je postala poznata kao British Racing zelena.
Do 1968. godine su boje birane po zastavama zemalja polako nestajale, dok su se na bolidima počele pojavljivati reklame poznate kao sponzorske livreje Formule 1. Prvi bolidi koje su sponzorirale kompanije kao što su Marlboro i Gulf, usvojili su nove šeme boja inspirisane brendovima, a to je otvorilo vrata za nove mogućnosti i razne vrste kreativnosti. Brend cigareta John Player Special je zaslužan za legendarnu livreju bolida Lotus 72 u kombinaciji crne i zlatne boje. Oglašivači su nastavili razvijati svoju kreativnost kako je napredovao dizajn bolida osamdesetih godina. Nedavno smo vidjeli i povratak nekih klasičnih boja poput British Racing zelene boje koja krasi bolide Aston Martina, kao i srebrne na Mercedesovim bolidima.
Gledajući nazad u historiju Formule 1, neke livreje su stekle legendarni status, a mi izdvajamo njih deset, koje će se definitivno pamtiti dok god postoji ovaj sport.
01
Oracle Red Bull Racing RB21
2 min
2025 Japan Livery, Unveiled.
Oracle Red Bull Racing odabirom livreje za Veliku nagradu Japana ove godine odaje počast partneru Hondi i njihovom motoru na domaćoj utrci ove kompanije. Kako bi obilježio posljednju sezonu jednog od najuspješnijih partnerstava u historiji sporta, Oracle Red Bull Racing je pripremio livreju inspirisanu Hondinim bolidom RA272, koji je japanskom gigantu donio prvu pobjedu u Formuli 1.
Aktuelna sezona za 2025. godinu se poklapa sa 60. godišnjicom Hondine prve pobjede u Formuli 1, a Oracle Red Bull Racing specijalnim dizajnom odaje počast bolidu RA272, koji je donio Hondi njenu prvu pobjedu i to 1965. godine u Meksiku. U kokpitu bolida bio je Amerikanac Richie Ginther. Livreja za RB21 rekreira uzorak zastave Japana koji je krasio i pomenuti RA272, na nosu bolida je logotip "H", dok se jednostavni natpis "Honda" nalazi u stražnjem dijelu karoserije. Poseban logotip, koji obilježava 60. godišnjicu od Hondine prve pobjede, nalazi se na sva četiri bolida Red Bulla na gridu.
02
Renault R26
Bolid Renault R26 je vozio Španac Fernando Alonso tokom svoje šampionske sezone 2006. godine. Ovaj bolid je krasio upečatljiv plavo-žuti dizajn, gdje je Renaultova čuvena žuta boja obavijala prednji dio i bokove bolida, dok je svijetloplava boja predstavljala kompaniju Mild Seven i prekrivala ostatak karoserije.
Fernando Alonso in the 2006 Renault
© Wikimedia Commons
Što se tiče samog bolida, R26 je dobio širi nos te je ostao bez crvenog vrha koji je imao prethodni R25. Odvažan izgled bolida R26 odražavao je Alonsovu dominaciju te godine, a na kraju je osigurana druga vezana konstruktorska titula.
03
Red Bull Racing RB15
Red Bull Racingov prvi bolid s Hondinim motorom bio je RB15, koji je debitovao 2019. godine s posebnom livrejom pripremljenom samo za prezentaciju. Aston Martin je bio sponzor bolida s tamnoplavom karoserijom, na kojoj se isticao Red Bull logotip sa svojom prepoznatljivom crvenom i žutom bojom. Odvažna šema boja i timske boje utjelovile su vrhunske performanse i kreativnost Red Bull Racinga.
Bolid koji su vozili Max Verstappen, Pierre Gasly i njegov nasljednik Alexander Albon, debitovao je na utrci za Veliku nagradu Australije u Melbourneu. Tim je vozeći ovaj bolid osigurao ključne pobjede i postolja tokom sezone.
Max Verstappen and his Aston Martin Red Bull Racing RB15
© Getty Images / Red Bull Content Pool
"Bio sam zaista uzbuđen kada sam uskočio u bolid. Bilo je dobro, nismo imali problema, a livreja je veoma lijepa", rekao je tada Verstappen.
RB15 je bio prvi bolid s Hondinim motorom koji je pobijedio na utrci nakon 13 godina, upisao je tri pobjede i još šest podijuma u sezoni. Kasnije je ispisao historiju osvajanjem trećeg mjesta u poretku konstruktora. Također, bolid je ostvario dva pole positiona i pet najbržih krugova.
04
Lotus 98T
Britanski Lotus 98T pobijedio je na samo dvije utrke i to one za Veliku nagradu Španije i Veliku nagradu Detroita, no njegova šema boje je i dalje jedna od najzapamćenijih u historiji Formule 1. Bolid koji je sponzorirao brend John Player Special, nosio je crnu boju sa svjetlucavim zlatnim detaljima te je postao omiljen među fanovima zbog svoje ljepote.
The Lotus 98T is a stone cold classic F1 car
© GEPA pictures/Red Bull Content Pool
Ovaj bolid je debitovao 1986. godine te je bio zapažen zbog svojih performansi uprkos tada novim ograničenjima količine goriva. Vozio ga je legendarni Ayrton Senna, a ekipa je te godine završila na četvrtom mjestu u poretku konstruktora. Na kontu bolida su bila četiri druga mjesta, dva treća i osam pole positiona.
05
McLaren MP4-23
McLaren MP4-23 je ostao upamćen po tome što je Lewis Hamilton vozeći ga osvojio svoju prvu titulu svjetskog prvaka na utrci u Brazilu 2008. godine. No, to nije jedini razlog zbog kojeg se ističe, jer je dobio mnogo komplimenata zbog svoje futurističke srebrne karoserije. Upečatljivi crveni detalji, koji su predstavljali sponzora Vodafone, nalazili su se naprijed, na spojleru i na bokovima bolida.
The McLaren Mercedes F1 team launch of the 2008 livery
© Lars Baron/Bongarts/Getty Images
Konstrukcija ovog bolida bila je fokusirana na poboljšanu aerodinamiku u pokušaju da se s trona skine Ferrari. Viši nos, T-krila i savršeno međuosovinsko rastojanje su među karakteristikama koje su omogućile bolidu McLaren MP4-23 da pobijedi svoje rivale.
06
Scuderia Toro Rosso STR12
Sponzorstvo Red Bulla u slučaju bolida Scuderia Toro Rosso STR12 bilo je vidljivo jednostavnim pogledom na livreju. Upečatljiva plava metalik boja bila je naglašena crvenom, dok je bokove na nekoliko mjesta krasio bik sa srebrnim krilima. Plava je bila za nijansu svjetlija u odnosu na standardnu Red Bull nijansu, što je dalo doprinos još impresivnijem izgledu bolida STR12. Poboljšanu livreju je pratio dizajn kaciga vozača sa sličnim upečatljivim crveno-srebrnim motivom.
New car, new look: Carlos Sainz in his new STR12
© Guido de Bortoli / Red Bull Content Pool
Pametna upotreba prostora na karoseriji čini ovaj bolid jednim od najupečatljivijih u historiji Formule 1, jer je demonstrirao kako livreja može odražavati evoluciju tima i brenda u jednom sjajnom, odvažnom paketu. Ekipa je završila sezonu na sedmom mjestu poretka konstruktora te 2017. godine.
3 min
Carlos Sainz's first STR12 lap
Ride along with Carlos Sainz as he takes the new Toro Rosso STR12 F1 race car out for a first spin.
07
Jordan 191
Jordan 191 ima jednu od najpoznatijih livreja u historiji Formule 1 iz nekoliko razloga. Ne samo da je u ovom zadivljujućem zeleno-plavom bolidu legendarni Michael Schumacher debitovao u Formuli 1 na utrci za Veliku nagradu Belgije 1991. godine, nego je to bio i prvi F1 bolid čuvenog Eddieja Jordana kao vlasnika tima. Tamno zelena boja inspirisana limenkom sponzora 7Up, učinila je da Jordan 191 bude jedan od najljepših F1 bolida te ere, ali i u historiji sporta.
Schumacher's F1 debut at the Belgian GP in 1991
© Paul-Henri Cahier/Getty Images
08
Mercedes W10
Poznat po dominaciji u sezoni 2019. godine te po svom izgledu, Mercedes W10 je bio impresivan na stazi u svakom smislu te riječi. Crno-srebrna šema boja u kombinaciji sa živim nijansama tirkizne i narandžaste boje činila je ovu odvažnu livreju, a bolid je bio još odvažniji na stazi. Lewis Hamilton i Valtteri Bottas su vozili Mercedes W10, koji je imao impresivan procent pobjeda od 71,4 posto.
Mercedes W10
© Mercedes-AMG Petronas Formula One Team
09
Ferrari F2004
Ferrari F2004 su vozili Michael Schumacher i Rubens Barrichello, a bio je lakiran u kultnu Ferrari crvenu boju. Ono što ga je izdvajalo jesu njegove performanse, zahvaljujući kojim je upisao 15 pobjeda na ukupno 18 utrka u sezoni 2004. godine. Ovo je ujedno bio i posljednji bolid u Schumacherovoj eri, koji je stigao do konstruktorske titule.
Schumacher driving the Scuderia Ferrari F2004
© Darren Heath/Getty Images
Ovaj bolid je napravljen s nižim centrom gravitacije i poboljšanom distribucijom težine, a bio je i lakši od prethodnika. Aerodinamika bolida F2004 je bila nenadmašiva, tako da je ostvario impresivan pobjednički niz te sezone.
10
Red Bull Racing RB16B
Specijalna livreja za 2021. godinu debitovala je na utrci za Veliku nagradu Turske i odavala je počast partnerstvu Honde i Red Bulla. Bolide su vozili Max Verstappen i Sergio Pérez, a odlikovao ih je "čist" bijeli izgled inspirisan Hondom RA272. Livreja je odabrana kako bi se odala počast prvoj Hondinoj pobjedi u Formuli 1 na utrci za Veliku nagradu Meksika 1965. godine.
A unique look for the 2021 Japanese GP
© Getty Images/Red Bull Content Pool
Utjecaj livreja u Formuli 1
Otkako se Formula 1 udaljila od nijansi specifičnih za državu, dizajn i boje su direktno pod utjecajem sponzora, odnosno brendova koji finansiraju ovaj sport. Bilo da je riječ o Red Bullovoj tamnoplavoj, žutoj i crvenoj, zelenoj boji 7Upa ili crno-zlatnoj kombinaciji John Player Speciala, Formula 1 je mjesto gdje domišljatost, inženjering i kreativnost zajednički oduševljavaju fanove širom svijeta.
Kultni dizajn bolida pamti se decenijama i postaje dio identiteta tima. Primjer može biti Red Bullova livreja Camobull s testiranja 2015. godine. Daniel Ricciardo i Daniil Kvyat su vozili bolide s crno-bijelim kamuflažnim dizajnom tokom predsezonskog testiranja te su izazvali fanove da pronađu bika u krdu zebri. Iako takva livreja nikad nije korištena na utrkama, ona je ipak postala popularna među fanovima i podsjetnik je kako promjene boja mogu biti jednako značajne kao i novi dizajni šasije ili poboljšanja aerodinamike.
Fanovi kupuju i proizvode koji su povezani s bolidima. Primjera radi, 1:8 modeli najpoznatijih i najljepših F1 bolida su kolekcionarski primjerci, a odjeća i dodaci se često slažu sa šemama boja bolida, tako da ih fanovi nose gdje god da krenu.
Livreje u Formuli 1 nadilaze estetiku, one su simboli naslijeđa, uspjeha i ambicija tima. Od Ferrarijeve klasične crvene do nezaboravne svijetle neonsko žute te jednokratnih specijalnih livreja koje nadmašuju očekivanja fanova, ove šeme boja su jednako veliki dio historije autosporta kao i sami bolidi.
Part of this story
