Paralotniarstwo
Jak przewidzieć pogodę i jakie są rodzaje chmur na niebie?
Chmury mogą być piękne, hipnotyzujące, ale też przerażające. Piękne białe owieczki czy czarne, grzmiące potwory – każda może nam coś powiedzieć o pogodzie. Poznaj rodzaje chmur i co one zwiastują.
Chmury nie wiszą na błękitnym niebie tylko dla ozdoby, a ich kształty nie biorą się znikąd. Jeśli nauczymy się rozpoznawać choćby kilka z nich, łatwiej będziemy mogli przewidywać pogodę. Tę umiejętność do perfekcji opanowali zawodnicy, którzy startują w Red Bull X-Alps – transalpejskim rajdzie przygodowym, którego ponad 1000-kilometrową trasę trzeba pokonać pieszo lub na paralotni. W 2023 z wyzwaniem zmierzył się między innymi Michał Gierlach, a Nową Zelandię reprezentowała paralotniarka z Polski, Kinga Masztalerz. Przedstawiamy rodzaje chmur występujących na niebie oraz z pomocą doświadczonych paralotniarzy i meteorologów podpowiadamy, jak przewidzieć pogodę.
Chmury soczewkowate
Lenticularis
© David H. Collier/Getty Images
Nazwa: altocumulus lenticularis (chmura soczewkowata)
Jak przewidzieć pogodę, co to oznacza: ciepło, wietrzną pogodę, ale niełatwą dla paralotniarzy
W życiu codziennym chmura ta nie ma większego znaczenia. Inaczej jest, kiedy wybierasz się w góry. „Te chmury mają wyjątkowy kształt. Na niebie wyglądają jak soczewki i dla turystów oznaczają ocieplenie pogody oraz zwiększenie się siły wiatru. Paralotniarzom komplikują życie, ponieważ oprócz silnego wiatru, muszą sobie radzić z turbulencjami” – mówi Clemens Teutsch, górski meteorolog firmy Morecast.
Krajobraz po burzy - mammatus
Mammatus
© David Mayhew
Nazwa: mammatus
Jak przewidzieć pogodę, co to oznacza: burza minęła
Chmury mammatus oznaczają, że pogoda zaczyna się stabilizować, ale w przypadku zawodników Red Bull X-Alps mogą zwiastować koniec lotnych warunków. „Te chmury wiążą się z burzami. Zwykle pojawiają się tuż po nich, gdy pogoda się stabilizuje. Kiedy widzą je sportowcy, powinni spodziewać się kałuż i błota na górskim szlaku na ziemi, prawdopodobieństwa zaniku noszenia termicznego oraz wiatru”.
Chmury burzowe i deszczowe
Niebezpieczna chmura
© David Mayhew
Nazwa: chmura stropowa
Jak przewidzieć pogodę, co to oznacza: przygotuj się na burzę
Kiedy widzisz chmurę stropową, szykuj się na burzę. „Obwieszczają nadejście burzy i wskazują na rejon najsilniejszego zasysania pary wodnej do wnętrza chmury. Czasami obracają się. Oprócz burzy towarzyszą im inne niebezpieczne zjawiska – grad, silny wiatr i wyładowania atmosferyczne”.
Cumulusy: Chmury pięknej pogody
Biel i błękit
© David Mayhew
Nazwa: cumulus
Jak przewidzieć pogodę, co to oznacza: doskonałą pogodę
Widok cumulusów powinien cieszyć wszystkich. „Takie chmury oznaczają doskonałą pogodę z dobrymi noszeniami. To najlepsze warunki dla paralotniarzy. Im wyższa podstawa chmur, tym lepiej”.
Uwaga, niebezpieczeństwo. Co oznaczają cumulonimbusy?
Paralotniarz podczas Red Bull X-Alps 2013
© Felix Woelk/Red Bull Content Pool
Nazwa: cumulonimbus
Jak przewidzieć pogodę, co to oznacza: trzeba uważać
Chmury burzowe to cumulusy, które w odpowiednich warunkach urosły do rozmiaru cumulonimbusów. Są niebezpieczne nie tylko dla lotników, lecz także żeglarzy i turystów, którzy znajdują się w ich pobliżu. Hugh Miller z magazynu Cross Country tłumaczy: „W paralotniarstwie szukamy cumulusów, które są szersze niż wyższe. Jeśli wyglądają odwrotnie, czas zacząć się martwić. Są jak wielkie odkurzacze – im wyższe, tym silniejsze. Mogą cię wciągnąć na 10000 metrów. Gdy tylko cumulus staje się większy, trzeba być ostrożnym, bo może stać się cumulonimbusem”. Skutki powstania takiego typu chmur odczujemy jako bardzo, bardzo silne, porywiste podmuchy wiatru, a w specyficznych warunkach dochodzi do zjawiska nazywanego „białym szkwałem”. Niemal zawsze możemy spodziewać się opadów, także gradu.
Chmury pierzaste - cirrusy
Cirrusy
© Jim Reed/Getty Images
Nazwa: cirrus
Jak przewidzieć pogodę, co to oznacza: pogoda się zmieni
Chmury pierzaste zapowiadają zmianę pogody. „Te cieniutkie chmurki zazwyczaj są złożone z kryształków lodu. Mogą oznaczać, że w wyższych warstwach atmosfery dochodzi do ocieplenia. Zwykle wystarczy jeden dzień, żeby przyszedł następny front pogodowy” – wyjaśnia Clemens Teutsch.
Lotniarz i chmura morning glory - chmury rolujące
2 min
Morning Glory w Australii
Jonny Durand
Nazwa: chmura rolująca
Jak przewidzieć pogodę, co to oznacza: doskonałe noszenia na całej długości chmury
Chmury rolującej prawdopodobnie nie zobaczą ani uczestnicy Red Bull X-Alps, ani turyści na alpejskich szlakach, którzy będą chcieli ich oglądać. Nie musicie jej znać, żeby przewidywać pogodę, ale warto zobaczyć, jak wygląda. „Te chmury są rzadkie – zwłaszcza w Europie. Najlepiej szukać ich w północnej Australii. Kształtują się, kiedy spotykają się ze sobą przeciwne wiatry i tworzą zafalowanie w atmosferze. Niestety generują też turbulencje”.
Kiedy ciężko jest nam na pierwszy rzut oka określić rodzaj chmury, nie ma co się przejmować. Rodzajów i typów jest więcej.
Klasyfikacja chmur ze względu na wysokość
Istnieją trzy rodzaje chmur, jeśli chodzi o wysokość. Wyróżnić można chmury niskie, które występują poniżej 2 tysięcy metrów i składają się z kropelek wody. W chłodnym powietrzu mogą dodatkowo zawierać śnieg oraz kryształki lodu. Kolejnym typem są chmury średnie, które występują na wysokości od 2 do 7 tysięcy metrów i składają się z kropelek wody lub mokrego śniegu. Ostatnim rodzajem są chmury wysokie, występujące powyżej 6 tysięcy metrów, które składają się z kryształków lodu i wyglądają jak smużki lub kosmyki.
Cztery podstawowe rodzaje chmur
Warto zaznaczyć, że wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje chmur:
- Mgła – powstaje tuż przy gruncie w związku z procesem kondensacji pary wodnej do malutkich kropelek. Jest definiowana czasami jako chmura, która dotyka powierzchni ziemi. Najczęściej mgła występuje przy pięknej pogodzie, znacznie obniża temperaturę i może uniemożliwić słońcu przebicie się. Utrudnia widoczność, czym nie ułatwia ani górskich wędrówek, ani latania.
- Chmury warstwowe – występują na niebie jako jednolita warstwa i pokrywają często cały nieboskłon. Takie chmury przynoszą najczęściej mżawkę, a nie mocne opady deszczu. Do tej kategorii można zakwalifikować chmury pierzasto-warstwowe, warstwowe średnie, warstwowe deszczowe oraz kłębiasto-warstwowe.
- Chmury pierzaste – występują na dużych wysokościach i składają się z drobnych, rozrzuconych igiełek lodu. Tego typu chmury zwykle nie dają opadów, ale wyróżnić tu można dwie kategorie: chmury pierzasto-warstwowe i pierzasto-kłębiaste (tzw. baranki).
- Chmury kłębiaste – występują w postaci rzeczywistych kłębów i mają wyraźną, ciemnoszarą podstawę. Chmury kłębiaste to po prostu cumulusy. Kiedy urosną do wielkości cumulonimbusów, mogą powodować bardzo silne burze - zwłaszcza wtedy, gdy rosną w szybkim tempie. Wyróżnia się następujące podkategorie: kłębiaste średnie, mammatus, kłębiasto-warstwowe oraz kłębiasto-deszczowe (chmury burzowe).