Dağ Bisikleti
Dağ Bisikleti Hakkında Bilmen Gereken Her Şey!
Dağ bisikleti, inişli çıkışlı arazilerde gezinmeyi ve doğayı keşfe çıkmayı sağlayan keyifli bir araç. Peki sadece o kadar mı? Tabii ki hayır. İşte dağ bisikleti ile ilgili tüm detaylar.
Dağ bisikletinin, insanoğlunun tarih boyunca akıl ettiği en heyecan verici araç olduğunu düşünenlerin sayısı hiç de az değil. Bu sporu amatör olarak icra edenlerin yanında ülkemizde profesyonel anlamda bu spora gönül verenlerin sayısı da gün geçtikçe artıyor. Dağ bisikleti hakkında merak edilen tüm sorulara cevaplar aradık.
Mercedes-Benz UCI Dağ Bisikleti Dünya Kupası'nı Türkçe anlatımla takip etmek için tıkla!
01
Dağ bisikleti nedir?
MTB ya da daha sık kullandığımız ismiyle dağ bisikleti... İnişli çıkışlı arazilerde gezinmeyi, doğayı keşfe çıkmayı sağlayan keyifli ve adrenalin dolu bir araç.
İnişli çıkışlı ve taşlı araziler için tasarlanan dağ bisikletleri çok farklı özelliklere sahip. Açık havada yapılan spor etkinlikleri için doğanın yapısına ve arazinin şartlarına uygun şekilde üretiliyor. Tabii ki dağ bisikleti modelleri ve donanımları da diğer bisikletlerden epey farklı. Normal bisiklet ile dağ bisikleti arasında en basitinden fren sistemleri ve lastikler gibi birçok farklılık var. Doğada dağ bisikleti ile yapılan sporun verimli olması için topraklı araziler çok daha uygun. Şartlara uygun bisiklet kullanmak ise beklentileri karşılayarak sürüş performansını artırıyor.
02
Dağ bisikleti seçimi
Koşullara uygun bir bisikletin olduğu sürece, havaların ısınmasını beklemeden hemen her mevsim ve hava şartında kendini orman ve dağ yollarına vurabilirsin.
Dağ bisikleti seçiminde dikkat etmen gereken pek çok detay var. Her şeyden önce bu konuda tecrübeli, bilgili personeli bulunan teknik servis hizmeti alabileceğin bir bisiklet mağazası seçmek gerekiyor. Uzun vadede yanında olacak bir bisiklet almak istiyorsan, kullanım amacına uygunluğuna ve boyuna dikkat etmelisin. Gelelim hangi sürüş tipine hangi dağ bisikletinin uygun olduğuna.
- Sport Trail bisikleti
- Cross-Country ve maraton arazi yarış bisikleti
- Trail/All-mountain bisikleti
- Enduro bisikleti
- Downhill bisikleti
Sport Trail bisikleti
Bu bisikletler, genellikle arazide spor, hobi ve eğlence amaçlı bisikletin keyfini yaşamak isteyenlerin tercihi oluyor. Kullanıma uygun parkuru ise orman, stabilize yollar, patikalar, şehir içi yollar ve sahil yollarıdır. Tek süspansiyonlu bisikletlerin çalışma mesafesi 80-100mm arasında. Diğer dağ bisikleti modellerine göre ise bir parça daha uygun fiyatlıdırlar.
Uzun vadeli bir bisiklet arıyorsan kullanım amacına uygunluğuna dikkat et
© Bartek Woliński
Cross-Country ve maraton arazi yarış bisikleti
Bu bisiklet tipi, arazide performans, teknik sürüş ve zamana karşı yarışmak isteyenlerin tercihi. Parkur olarak orman içi patikalar, inişli çıkışlı, kuru veya çamurlu topraktan oluşan teknik dar yollar; kısaca zorlu arazi şartlarındaki tüm yollar sayılabilir. Tercih edilmesi halinde asfalt yollar da bir alternatif olabilir. Tek ve çift süspansiyonlu olarak iki tiptedirler.
Trail/All-mountain bisikleti
Arazi sürüşünde patikaları keşfetmek ve arazinin keyfini yaşamak isteyenlerin tercihidir. Bununla beraber tüm sürüş boyunca konfor ve kontrol sağlayacaktır. Parkur olarak orman içi patikalar, inişli çıkışlı, kuru veya çamurlu topraktan oluşan teknik dar yollar; kısaca zorlu arazi şartlarındaki tüm yollar sayılabilir. Tek ve çift süspansiyonlu olarak iki tiptir. Ön ve arka çalışma mesafesi 110-140 mm arasındadır. Ön ve arka süspansiyonların kilitlenebilir seçenekleri vardır. Gerektiğinde açma/kapama (lock-out) sistemi olan modeller de mevcuttur.
Enduro bisikleti
Enduro, zorlu arazi şartlarında kontrollü, rahat ve dengeli sürüş deneyimi yaşamak isteyenler için uygundur. Parkurları, genellikle bozuk zeminli orman yolları, eğimli kayalık ve taşlı keskin dönüşlü patikalardan oluşur. Daha çok tepe inişlerine yakın, %80 iniş içerikli parkurlar için tasarlanmıştır. Yine de downhill bisikletlerine göre hafiftir ve yokuş çıkmaya uygun bir bisiklettir.
Downhill bisikleti
Çılgın sürücülerin ve agresif downhill yarışmacılarının tercih ettiği bisikletlerdir. Parkur olarak doğanın bize sunduğu downhill içerikli taşlı, toprak, kayalıktan oluşan patikalar ve hatta tümü downhill eğimli bozuk arazi şartları diyebilirim. %100 arazi inişleri için sağlam bir yapıda tasarlanmışlardır. Son derece eğimli ve bir o kadar da zorlu kayalardan oluşan parkurlardan, çoğu zaman tekerlekler yerden kesilir ve uçarak yere iniş yapılır.
Downhill'i, agresif sürüş sevenler ya da bu alanda yarışanlar tercih eder
© Bartek Wolinski/@wolisphoto
03
İlk dağ bisikleti yarışına nasıl hazırlanırsın?
Amatör dağ bisikleti kullanıcıları için turlar veya kısa geziler artık keyif vermediğinde daha çok heyecan için yarışma isteği duyarlar ve “Artık yarışmanın zamanı geldi” diye düşünebilirler. Yarışa girmeden önce ve yarış zamanında yapılması gereken bazı önemli noktalara bakalım.
Birinci kural, kask
Her bisiklet kullanıcısının takması gereken kask, yarışmalarda daha çok önem kazanır. Bu yüzden olmazsa olmazlardan kask en ön sıradadır ve yarışların temel kuralıdır. Yarışlarda, yarış sırasında yürürken bile kaskının kafanda olmaması diskalifiye olmana neden olabilir. Olası kazalarda güvenliğini sağlayacak en önemli unsur da kasktır.
Bisikletinizin teknik ayarları
Dağ bisikleti yarışı parkuru, inişli ve çıkışlı teknik bir parkurdur. Yarış sırasında ekipmanların günlük sürüş ve antrenmanlara göre çok daha fazla zorlanacaktır. Ani fren yapman ve duruma göre ani vites değişmen gerekecek durumlar sıklıkla başına gelecektir. Bu yüzden bisikletin bakımlı, vites ve fren ayarların da iyi olmalı.
Lastik seçimi ve lastik basıncı
Parkurun zeminine göre lastiklerini seçmelisin. Çamurlu bir parkur ise kalın ve seyrek tırnaklı, eğer kuru ve sert zemin ise kısa, sert ve sık tırnaklı lastikler seçmelisin. Bu seçim yarışırken lastiklerinin zemini daha iyi tutmasıyla birlikte daha iyi performans göstermeni sağlar.
Yarış zamanı
Türkiye’de yapılan pek çok dağ bisikleti yarışı dar arazi parkurunda çok turlu olarak yapılıyor. Bu yüzden 15-25 dakika gibi bir zamanda diğer bir tura başlıyor olacaksın. Hızlı bir başlangıç sonrası kendi gücünü koruyun ve gücünü yarışın tamamına yayarak devam et. Asla risk alma.
Yarışın kurallarından bir tanesi de, arkadan gelen hızlı sporculara yol verilmesi. Bu nedenle yarış sırasında senden hızlı sporculara yol vermelisin. Ancak bunun için kesinlikle kendini riske atma!
Yarış tecrübesi para ile satın alınmaz bu yüzden yarışlara girdikçe tecrübe kazanacak, ne yapmanız gerektiği konusunda bilgi sahibi olacaksın. Her yarışın tecrübe kazandıracağını asla unutma ve sabırlı ol.
04
Teknik sürüş
Güçlü bir sporcu olabilirsin fakat dağ bisikletinde güç kadar teknik de önemlidir. Arazi sürüşlerinde bisikletine hakim olmalısın. Yol bisikleti sürüşlerindeki gibi basit bir gidon hâkimiyeti yetersiz olacaktır. Ancak teknik sürüş yeteneğini geliştirerek iyi bir gidon hâkimiyeti sağlarsınız.
Dağ bisikletinde güç kadar teknik de önemlidir
© Red Bull Content Pool
Arazide hakimiyet için ilk adım
Parkurda sürüş yaparken birkaç nedenden dolayı kaza yapabilirsin. Freni tutmayan bir bisiklet, dikkatsizlik, tecrübesizlik yada parkuru okuyamamak... Bisikletin ve doğa ile baş başa kalacaksın. Doğada sürüş yaparken her zaman ilk şart emniyet yani kask. İkincisi momentum ve üçüncüsü ise her zaman keyifli bir sürüş yapmaktır.
Sürüş sırasında tabii ki önününe küçük engebeler, dal parçaları, ağaç kökleri çıkacaktır. Bu engelleri geçerken tereddüt etmeyin. Usta sürücüler bu engelleri tecrübeleri ile akıcı bir şekilde geçerler.Bu konuda tekniğini geliştirmek için düz bir alanda kendine ufak engeller bul veya yarat. Bu engeller üzerinde çalış, engeli geçmeye başladığında engellerin sayısını arttır. Tuğla veya benzeri taşlar ile denemeler yap.
Engelleri aşmak
Engele yine belli bir hızda pedal çevirerek gir. Engele yaklaştığında pedal çevirmeyi kes, hızını kontrol et, ön teker engele gelmeden hemen önce yarım pedal pozisyonunu al ve ani bir pedal basışı ile gidonu göğsüne doğru çek. Ön tekerlek havaya kalkıp engelin üzerinden geçecektir. Yaşayacağınız deneyime göre farklı hızlarda geçişler çalışabilirsin. Önüne koyduğun engelleri aştıkça daha büyük engellere geçebilirsin.
05
Tırmanış tekniği
Tırmanmaya başlamadan önce hangi açıda bir eğim olduğunu bilmende yarar var. Bu nedenle yarıştan önce parkurda keşif turları atman senin yararına olacaktır.
Rampa başına geldiğinde vitesini bacak kuvvetine göre ayarlaman gerekir. Bazı tırmanma mesafeleri kısa olabilir, burada yapman gereken rampaya hızlı bir giriş yapmaktır. Ayarladığın vites ile hızını koruman kısa tırmanışlarda hızlı şekilde tırmanmanı sağlar. Eğer tırmanma uzun ise eğime giriş yapmadan mümkün olduğu kadar hızlı bir giriş yap ve vitesini kademeli olarak küçült. Yani daha rahat pedal çevirebileceğin yumuşak vitese al.
Vites sorunu yaşamadan tırmanmak için, ön vitesi orta dişliye al, tırmanış ile hızın düşerken arka vitesi sıra ile küçülterek hızı koruyun. Eğer rakiplerin ile arayı açmak istiyorsan tırmanış sonuna yaklaştığında ayağa kalkarak son bir hamle ile tırmanışı tamamlaman faydalı olabilir.
06
İniş tekniği
Bisikletinle iniş yaparken hızın normal olarak tırmanışa göre çok hızlı olacaktır. Bu yüzden iniş yaparken daha dikkatli olmalısın. Gözün devamlı olarak ileri bakmalı ve yolun gidiş yönünü sürekli takip etmelisin. Engeller ve virajlar önüne daha hızlı çıkacaktır, bu durumda frenleme zamanın önem kazanır.
Vücudun iniş tekniğine daha uygun bir pozisyonda olmalı. Çoğu zaman pedal çevirmen gerekmez. İnişe gelmeden önce hızını düşürmelisin. Eğer inişe başlarken süratini ayarlayamazsan kaza yapman an meselesidir.
07
Parkura göre lastik seçimi
Sürüş keyfini artırmak, gücünü verimli kullanmak ve arazide en iyi performansı almak için sürüş tarzına göre lastik seçimi yapmalısın.
Tüm arazi parkurları (All Mountain)
Yüksek esneme mesafeli, çift amortisörlü bir bisikletin varsa eğer All Mountain lastiği satın almalısınız. Her türlü arazi şartında sürüş deneyimi yaşayacağın için lastiğin biraz sert hamurdan yapılmış, dış kenarları yüksek ve seyrek dişlere sahip olmalıdır. Orta sertlikteki yüksek tırnaklar keskin dönüşlerde, kayalık ve gevşek çakıllı zeminlerde araziyi sıkıca kavrayarak kontrolün her daim sende olmasını sağlayacaktır. Bu tip lastikler gevşek çakıllı, parçalı taşlı ve her türlü toprak zemin için uygundur.
Arazide en iyi performansı almak için sürüş tarzına göre seçim yapmalısın.
© Georg Reiter
Kayalık arazi iniş parkurları (Downhill/Dravity)
Başlıktan da anlaşılacağı gibi sert ve parçalı kayalar içeren parkurlarda kullanılır. Daha çok profesyonel sporcuların tercih ettiği bu tip parkurlarda Downhill ya da Gravity türü bisikletler kullanılır. Dağ bisikleti lastiklerinden daha kalın olan downhill lastiklerini yine binilecek arazi türüne göre seçmek gerekir. Kalın ve seyrek dişli lastikler toprak zemin için uygunken daha ince ve sık dişli lastikler çamurlu araziler için daha uygundur.
Asfalt sürüşleri (Urban/Street)
Dağ bisikletini şehirde kullanmayı tercih edenler şunlara dikkat etmeliler. Seçim yaparken yüksek ve yumuşak tırnaklı lastiklerden uzak durmak gerekir. Bu tip lastikler sadece arazide avantaj sağlar. Yumuşak ve yüksek tırnaklar dönüş direncini artıracağı için hızını kesecek ve yüksek tırnaklar nedeniyle yol tutuşu düştüğü için ıslak asfaltta güvenli bir sürüş sağlamayacaktır. Daha hızlı ve güvenli bir sürüş için sert, dar ve dişsiz yapıdaki lastikleri seçebilirsin.
Hafif toprak ve asfalt (On and Off-Road)
Sürüşlerin genellikle asfaltta oluyor fakat bisikletini hafif toprak arazilerde de kullanıyorsan bu lastiklere bakmalısın. Zemine temas eden orta sırt yüzeyi kısa ve sık tırnaklı ya da hiç tırnaksız olan bu lastiklerin dış kenarları biraz daha yüksek ve kalın tırnaklara sahiptir. Bu sayede asfaltta düşük dönme direnci sağlayan bu lastikler arazide de güvenli bir sürüş sağlar.